Η ιστορία της Folli – Follie είναι πλέον γνωστή. Ένα fund αμφισβήτησε την αξιοπιστία των οικονομικών στοιχείων του ομίλου και της ελεγκτικής εταιρείας που υπέγραφε αυτά και το αποτέλεσμα ήταν να κατολισθήσει άμεσα η χρηματιστηριακή αξία του ομίλου.
Το fund ανάμεσα στα άλλα επικαλέστηκε και το μικρό μέγεθος της ελεγκτικής εταιρείας ως αρνητικό στοιχείο της αξιοπιστίας των οικονομικών δεδομένων ενώ , κατά την άποψη του fund, αν είχε επιλεγεί μια από τις Big 4 τα οικονομικά στοιχεία του ομίλου θα είχαν μεγαλύτερη αξιοπιστία.
Τις ημέρες που ακολούθησαν α) η Folli – Follie επέλεξε νέα ελεγκτική εταιρεία μια από τις Big 4 β) διοχετεύτηκαν πληροφορίες ότι η Γενική Διεύθυνση DG Comp αλλά και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εξετάζουν την τροποποίηση του ελεγκτικού θεσμικού πλαισίου.
Χωρίς να είμαστε ακόμη γνώστες της αλήθειας και ελπίζοντας να τη μάθουμε, διερωτώμαι: είναι ποιοτικό ό,τι είναι και μεγάλο; Γιατί μια μεγάλη εταιρεία να παρέχει ποιοτικότερο έργο από μια μικρότερη;
Μήπως το πρόβλημα δεν είναι το μέγεθος μια εταιρείας που παρέχει τις υπηρεσίες αλλά ο τρόπος που ελέγχεται για τις υπηρεσίες που παρέχει;
Μήπως συνδέοντας με απόλυτο τρόπο το οικονομικό μέγεθος και την ποιότητα προωθείται η δημιουργία ενός ολιγοπωλίου;
Επιτρέπονται τα ολιγοπώλια στον καπιταλισμό; Δεν αποτελεί εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης μιας εταιρείας στην ανοιχτή οικονομία όταν χρησιμοποιείται το οικονομικό μέγεθος για την επιβολή της;
Οι ελεγκτικές Big 4 το 2016 παγκοσμίως είχαν συνολικά έσοδα πάνω από 120 δις. Από αυτά τα 40 δις προέρχονται από ελεγκτικές υπηρεσίες, 28 δις από υπηρεσίες φορολογικού σχεδιασμού και 49 δις από συμβουλευτικές υπηρεσίες. Δεν είναι λογικό σε μια ελεύθερη οικονομία οι εν λόγω οικονομικές οντότητες να προτάσσουν τις δραστηριότητες που τις αποφέρουν περισσότερα έσοδα ; Δηλαδή τις συμβουλευτικές και φοροτεχνικές υπηρεσίες;
Αυτά δεν έχουν καταγραφεί στην ιστορία ; Ποιος δε θυμάται την υπόθεση της Enron στις ΗΠΑ;! Τη μια εβδομάδα αναβαθμίζονταν η πιστοληπτική της ικανότητα και την επόμενη κήρυσσε πτώχευση. Ελέγχονταν από την Arthur Andersen. Κατατάσσονταν στην πρώτη πεντάδα των ελεγκτικών εταιρειών. Τι έπραξε; Παραπλάνησε τους μετόχους, τους επενδυτές κ.λπ. Αποδείχθηκε ότι η αμοιβή της για τις συμβουλευτικές της υπηρεσίες ήταν πολλαπλάσια της αμοιβής για την παροχή ελεγκτικού έργου.
Και δεν είναι η μόνη περίπτωση. Είναι γνωστές οι υποθέσεις των Worldcom, AIG, Parmalat και πολλές άλλες. Στην περίπτωση της Lehman Brothers η ελεγκτική εταιρεία χαρακτήρισε ως «Λογιστικά Κίνητρα» τον ιδιαίτερο λογιστικό χειρισμό των “Repos 105”.
Σε όλες τις παραπάνω υποθέσεις εμπλέκονται ελεγκτικές εταιρείες της Big 4 .
Γιατί λοιπόν να προωθείται μια ολιγοπωλιακή θεώρηση όταν έχει καταγραφεί ότι δεν αποτελεί τη λύση; Μήπως θα έπρεπε να επέμβει η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού στο χώρο;
Αν η αξιοπιστία των οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών επηρεάζει άμεσα τις εκάστοτε οικονομικές εξελίξεις μιας «κοινότητας» ,είναι ανάρμοστο να κρίνεται αυτή από τις διαθέσεις μιας ολιγοπωλιακής ομάδας στο σύγχρονο καπιταλισμό.
Στην Ελλάδα με το δεύτερο μνημόνιο επιβλήθηκε επιτροπεία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών από συγκεκριμένες ελεγκτικές εταιρείες. Μια από αυτές υποχρεώθηκε να συνεργαστεί με μια ελεγκτική εταιρεία που δεν είναι στις Big 4 .Αποτελεί αυτό μειονέκτημά της ; Αλλοίμονο στην ελληνική οικονομία αν ίσχυε κάτι τέτοιο!
Το περίεργο είναι ότι δεν έχουν αναπτυχθεί ανάλογες «θεωρίες» σε άλλους τομείς, όπως ο τομέας παροχής νομικών υπηρεσιών ή και τεχνικών μελετών. Βεβαίως και υφίστανται διεθνείς συνεργασίες και αυτό είναι θεμιτό. Ποτέ όμως δεν έθεσε κανείς ζήτημα αξιοπιστίας δεδομένων ανάλογα με το ποια δικηγορική εταιρεία αποτελεί συνεργάτη ενός ομίλου όταν υποχρεωτικά στις οικονομικές καταστάσεις συμπεριλαμβάνονται σημαντικά δεδομένα (οικονομικές διεκδικήσεις , επισφάλειες απαιτήσεων κ.λπ.) που παρέχουν οι νομικοί σύμβουλοι του ομίλου στις ελεγκτικές εταιρείες.
Στην Ελλάδα της κρίσης πρέπει να σκεφτόμαστε ότι η υιοθέτηση τέτοιων αντιλήψεων αυξάνει το Brain Drain αντί να το μειώνει. Αν για την ανάπτυξη μιας εταιρείας παροχής υπηρεσιών, δεν επηρεάζει η απόκτηση της γνώσης και η υπευθυνότητα με την οποία κάποιος παρέχει τις υπηρεσίες, αλλά το μέγεθος της εταιρείας ,τότε ωθούμε αυτόματα τη νέα γενιά στο εξωτερικό που λειτουργούν οι «μεγάλες εταιρείες» και δεν τους δίνουμε καμιά πιθανότητα να επιστρέψουν καθώς καταδικάζουμε κάθε προσπάθεια ανάπτυξης εγχώριων εταιρειών παροχής υπηρεσιών λόγω οικονομικού μεγέθους της χώρας. Πόσο συμβαδίζει αυτό με την επιλογή μας η μόρφωση των νέων γενεών να είναι η μεγαλύτερη επένδυση των τελευταίων δεκαετιών;
Η προώθηση της ολιγοπωλιακής θεωρίας ότι οι Big 4 είναι οι καλύτεροι απλά και μόνο γιατί είναι Big 4, είναι μια αντιφιλελεύθερη θεωρία και αντιβαίνει κάθε κανόνα της ελεύθερης οικονομίας.
Στη σύγχρονη Ευρώπη που η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε. έχει επέμβει στις αυτοβιομηχανίες, σε εταιρείες πληροφορικής, όπως η Google, που έχουν και το προνόμιο της αποκλειστικής γνώσης κ.λπ. είναι παράλογο να αναπτύσσονται θεωρίες περί πετυχημένων ολιγοπωλίων και να παραβλέπονται τα πραγματικά αίτια.
Μήπως αντί για ενίσχυση της ολιγοπωλιακής θέσης των Big 4 πρέπει να τους επιβληθεί η κατάτμησή τους σε επιμέρους εταιρείες και ο αυστηρός έλεγχος της επιχειρησιακής αλληλοεπίδρασης τους;
Μήπως τελικά απαιτείται αντιμετώπιση του ζητήματος με αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που λαμβάνουν χώρα οι έλεγχοι των οικονομικών καταστάσεων με ταυτόχρονη απαγόρευση στις ίδιες εταιρείες να παρέχουν ελεγκτικό και συμβουλευτικό έργο ταυτόχρονα ;
Πανοζάχος Δημήτρης
Msc Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός Σύμβουλος
