Άρθρο του Γιώργου Ζγούρου για την Ανασφάλιστη εργασία στα χρόνια της κρίσης, που δημοσιεύτηκε στις 15/05/2018, στο e-forologia.gr.
Ο Γιώργος Ζγούρος είναι Λογιστής Α΄ Τάξης, στέλεχος του Τμήματος Λογιστικής Υποστήριξης Δημόσιων Μονάδων Υγείας & ΝΠΔΔ της ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Α.Ε.
Η ανασφάλιστη εργασία απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί τόσο τον επιχειρηματικό κόσμο, όσο και τα οικονομικά επιτελεία της εκάστοτε κυβέρνησης και όχι άδικα.
Λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση της ανεργίας (αυξημένη ζήτηση – μειωμένη προσφορά) , τις φορολογικές επιβαρύνσεις των μικρομεσαίων- κυρίως- επιχειρήσεων και τις αυξήσεις των εργοδοτικών εισφορών, κατά την οκταετία της κρίσης (2010-2018), παρατηρείται σταδιακή μετατόπιση της παραβατικότητας της ανασφάλιστης εργασίας από αδήλωτη σε σχετικώς αδήλωτη ή υποδηλούμενη εργασία. Λανθασμένα λοιπόν τα στατιστικά – και βάση της παραπάνω παραμέτρου- αναφέρονται σε μείωση της ανασφάλιστης εργασίας από 40,47% το 2013 σε 13% το 2017.
Στον αντίποδα οι εισπρακτικοί μηχανισμοί του Δημοσίου σύμφωνα με το Ν.4255/2014 (ΦΕΚ 89/11-4-2014) επιβάλλουν πρόστιμα που υπερβαίνουν τις 10.500€ για κάθε εργαζόμενο που βρέθηκε να απασχολείται ανασφάλιστος ή με ψευδείς αποδοχές ή σε λάθος ημέρα και ώρα, έναντι των 900€ που ίσχυε πριν την ψήφιση του παραπάνω νόμου.
Απεγνωσμένοι οι εργοδότες προβάλουν κατά τον έλεγχο των επιχειρήσεών τους πληθώρα επιχειρημάτων προκειμένου να αποφύγουν να πληρώσουν το υπέρογκο ποσό του προστίμου. Κάποια από αυτά αφορούν στην αμέλεια των λογιστών κατά τη διαδικασία πρόσληψης, την άγνοια για την εφαρμογή του νόμου, τις αναληθείς δηλώσεις των εργαζομένων και φυσικά τις έκτατες αλλαγές της τελευταίας στιγμής.
Εν έτει 2013 μάλιστα, ένα νέο μοντέλο ασφάλισης εργαζομένων κάνει την εμφάνισή του και δεν είναι άλλο από την ενοικίαση προσωπικού. Το μοντέλο αυτό προσπαθεί να μιμηθεί παρόμοιες εταιρίες του εξωτερικού, χωρίς όμως να υπάρχει ακόμα ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο που να το στηρίζει. Οι εταιρίες ενοικίασης προσωπικού καταφεύγουν κυρίως στις συμβάσεις μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας, που ενέχουν και τον μεγαλύτερο κίνδυνο εισφοροδιαφυγής, αφού υποκρύπτουν τις περισσότερες φορές πλήρη απασχόληση.
Οι ελεγκτές του ΕΦΚΑ και της ΕΥΠΕΑ από την άλλη πλευρά ακολουθούν το γράμμα του νόμου, ενώ οι έλεγχοι τους συνοδεύονται πολλές φορές από απειλές και μηνύσεις. Δεν είναι λίγες εξάλλου οι φορές που ζητούν την συνδρομή της αστυνομίας, αφού την τελευταία δεκαετία το να είσαι ελεγκτής είναι ένα πολύ «επικίνδυνο σπορ».
Ο Νόμος 4255 που ξεκίνησε να εφαρμόζεται το 2014 ελέγχθηκε για την συνταγματικότητά του από το ΣτΕ, καθώς σύμφωνα με προσφυγές εργοδοτών, στους οποίους επιβλήθηκε το πρόστιμο, δεν προβλέφθηκε αλλά ούτε τηρήθηκε η σχετική νομοθετική διάταξη του άρθρου 20 του Συντάγματος και η αντίστοιχη του κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας που προβλέπει πριν την επιβολή ποινής να καλείται ο παραβάτης σε ακρόαση προκειμένου να παρέχει εξηγήσεις. Επιπλέον και σύμφωνα πάλι με τις προσφυγές των εργοδοτών, ο Ν.4255/14 παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας του άρθρου 25 του Συντάγματος καθώς τα πρόστιμα είναι δυσανάλογα από το αδίκημα. Εντούτοις, τον Σεπτέμβριο του 2017 το ΣτΕ έκρινε ότι ο νόμος είναι εντός συνταγματικών ορίων, αφού πρόκειται για ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες σε ευρύτερο κύκλο προσώπων, ενώ συγχρόνως η επιβολή του προστίμου αποτελεί πρόσφορο και αναγκαίο μέτρο για την επίτευξη του δημοσίου συμφέροντος.
Σήμερα η κυβέρνηση μέσω του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης μελετά το ενδεχόμενο να μειώσει το εν λόγο πρόστιμο έως 50% με την προϋπόθεση οι εργοδότες να ασφαλίσουν άμεσα τους εργαζομένους που βρέθηκαν να απασχολούνται ως ανασφάλιστοι σε αυτούς, εντός 48 ωρών και για διάστημα τουλάχιστον 10 μήνες.
Αν θέλαμε να αναλύσουμε την παραπάνω άποψη, θα λέγαμε πως αποτελεί μια καινοτόμο ιδέα πάταξης της ανασφάλιστης εργασίας που από τη μια πλευρά μειώνει το τρομο-πρόστιμο κατά το 1/2, ενώ συγχρόνως ενδέχεται να λειτουργήσει ενθαρρυντικά στο να κρατήσουν οι εργοδότες και να ασφαλίσουν το προσωπικό που μέχρι πρότινος απασχολούσαν χωρίς να το ασφαλίζουν.
Φαινομενικά, τα έσοδα του εισπρακτικού μηχανισμού αναμένεται να μειωθούν, κάτι όμως που δεν είναι αληθές, αν λάβουμε υπόψη δύο παράγοντες: σε βάθος χρόνου στα ασφαλιστικά ταμεία αναμένεται να εισρεύσουν έσοδα από εργοδοτικές και ασφαλιστικές εισφορές, ενώ επιπλέον οι δέκτες του προστίμου θα ανταπεξέρχονται πιο εύκολα στην αποπληρωμή του σε σχέση με το παλαιότερο πρόστιμο, το οποίο τις περισσότερες φορές βεβαιώνονταν και δεν εισπράττονταν. Άλλωστε το πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος είναι η εισφοροδιαφυγή και όχι τα έσοδα από την επιβολή προστίμων.
Στα μέσα του 2018 το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης σε μια προσπάθεια να εντείνει και να συντονίσει καλύτερα τους ελέγχους για την αδήλωτη εργασία, προβαίνει στη δημιουργία ΠΕΚΑ (Περιφερειακά Ελεγκτικά Κέντρα Ασφάλισης )τα οποία θα λειτουργούν 7 ημέρες την εβδομάδα, 24 ώρες το 24ωρο με χίλιους ελεγκτές έναντι τριάντα τεσσάρων που υπηρετούν σήμερα στην ΕΥΠΕΑ. Οι έλεγχοι στο εγχείρημα αυτό θα είναι στοχευόμενοι σε κλάδους με υψηλή παραβατικότητα, αλλά και σε χώρους εργασίας με συμβάσεις μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας, όπου παρατηρείται και η μεγαλύτερη εισφοροδιαφυγή. Η αποτελεσματικότητα όμως του ΠΕΚΑ αναμένεται να φανεί στο πρώτο πιλοτικό εξάμηνο λειτουργίας του.
Χρήσιμες οδηγίες προς:
Τους Λογιστές
Οι λογιστές των επιχειρήσεων θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί ως προς το χρόνο αναγγελίας της πρόσληψης, αλλά και την ταυτόχρονη υποβολή του πίνακα προσωπικού-εργασίας (Ε4). Ειδικότερα όσον αφορά την τήρηση του πίνακα θα πρέπει να τονιστεί πως κάθε αλλαγή στις ώρες, τις αποδοχές και τις ημέρες εργασίας των εργαζομένων θα πρέπει να καταχωρούνται άμεσα, ορθά και φυσικά και να υποβάλλονται συμπληρωματικά πριν την έναρξη της απασχόλησης. Το σημαντικότερο όμως είναι να μη διστάζουν να ενημερώνονται από τις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ και του ΣΕΠΕ για οποιαδήποτε απορία σχετικά με την ασφάλιση του προσωπικού, καθώς οι νόμοι τροποποιούνται καθημερινά .
Τους εργοδότες
Οι εργοδότες θα πρέπει να τηρούν ευλαβικά κάθε οδηγία που λαμβάνουν από το λογιστή τους ως προς την ασφάλιση των εργαζομένων τους, καθώς και να ενημερώνουν άμεσα αυτόν σε κάθε αλλαγή που αφορά αποδοχές, τις ώρες και τις ημέρες ασφάλισης αυτών.
Στην περίπτωση που επιλέξουν να ενοικιάσουν προσωπικό από κάποια εταιρία ενοικιάσεως θα πρέπει να είναι αρκετά προσεκτικοί όσον αφορά τους όρους της σύμβασης . Η ευθύνη για κάθε αλλαγή που θα προκύπτει μετά της ενοικίαση του προσωπικού τους θα βαρύνει αυτούς και όχι την εταιρία. Επιπλέον, θα πρέπει να γνωρίζουν πως στην περίπτωση που ζητούν εργαζομένους με πλήρη απασχόληση, η ενοικίαση προσωπικού δεν θα τους εξυπηρετούσε . Ακόμα όμως και αν επιλέξουν την εκ περιτροπής εργασία ή την μερική απασχόληση, συνετό είναι να τηρήσουν τους όρους της σύμβασης, με τις προσβληθείσες ημέρες ασφάλισης, τις αναγραφείσες ειδικότητες και αποδοχές.
Πάνω από όλα όμως και πέρα από όλα, οι εργοδότες θα πρέπει να έχουν συνείδηση των επιπτώσεων της αδήλωτης εργασίας. Είναι φανερό πως η εισφοροδιαφυγή είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει την οικονομία ολόκληρου του έθνους, άρα, αν κάποιος νομίζει πως κερδίζει απασχολώντας ανασφάλιστο προσωπικό, θα πρέπει να λάβει υπόψη του πως η άνομη αυτή συμπεριφορά του κάποια στιγμή θα μετατραπεί σε τροχοπέδη.
Εξάλλου, τα τσουχτερά πρόστιμα αντισταθμίζουν το ενδεχόμενο κέρδος από την αδήλωτη εργασία, γεγονός που θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους οι εργοδότες.
Τους εργαζόμενους
Το εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα του 2018 θα πρέπει να κατανοήσει πως η ανασφάλιστη εργασία μπορεί μεν να προσφέρει κάποιο εισόδημα στα δύσκολα χρόνια που διανύουμε, παρόλα αυτά αποτελεί τροφή στην αλυσίδα κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος. Άλλωστε η μη ασφάλιση συνεπάγεται σε μηδενικές παροχές και φυσικά σε μη κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Σε κάθε περίπτωση η διαπραγμάτευση των αποδοχών και της ασφάλισης στην εργασία δε θα πρέπει να βασίζεται στον φόβο της απόλυσης ούτε στην παροδική εισοδηματική ενίσχυση, που μακροπρόθεσμα δεν έχει να του προσφέρει τίποτα.
Λαμβάνοντας υπόψη τη μειωμένη προσφορά σε αντίθεση με την αυξημένη ζήτηση θέσεων εργασίας, είναι επιτακτική ανάγκη το σύνολο του εργατικού δυναμικού της χώρας μας να κατανοήσει πως η σταθερή και άνευ όρων επιμονή του στην ασφάλιση θα αναγκάσει τους εργοδότες να προσλαμβάνουν νόμιμα το προσωπικό τους.
